trương định là ai

By Admin 14/09/2023 0

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Bình Tây Đại Nguyên Soái
Trương Định

Bạn đang xem: trương định là ai

Chân Dung Trương Định

Sinh1820
Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi, Việt Nam
Mất19 mon 8, 1864 (43–44 tuổi)
Gò Công (tỉnh Gia Định), Việt Nam
Tên khácTrương Trường Định
Phối ngẫu(Lê Thị Thưởng) Trần Thị Sinh
Con cáiTrương Quyền
Cha mẹ
  • Trương Cầm (cha)

Trương Định (Chữ Hán: 張定; 1820 – 1864) hoặc Trương Công Định hoặc Trương Trường Định, là võ quan liêu triều Nguyễn, và là thủ lĩnh kháng Pháp quy trình 1859 – 1864, nhập lịch sử vẻ vang nước Việt Nam.

Tóm lược đái sử[sửa | sửa mã nguồn]

Trương Định sinh bên trên làng mạc Tư Cung, phủ Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi (nay là xã Tịnh Khê, TP. Hồ Chí Minh Tỉnh Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi). Cha ông là Lãnh binh Trương Cầm, từng là Hữu thủy Vệ uý ở Gia Định bên dưới thời vua Thiệu Trị.

Năm 1844, Trương Định bám theo phụ vương nhập Nam. Sau khi phụ vương tổn thất, ông cư trú ngay lập tức điểm phụ vương đóng góp quân. Sau cơ, ông kết duyên với bà Lê Thị Thưởng, vốn liếng là đàn bà của một hào phú ở thị trấn Tân Hòa, tỉnh Gia Định (Gò Công Đông,Tiền Giang ngày nay).

Năm 1850, hưởng trọn ứng quyết sách khẩn hoang toàng của tướng mạo Nguyễn Tri Phương, Trương Định xuất chi phí rời khỏi mộ dân túng thiếu lập vọng gác điền ở Gia Thuận (Gò Công), vì vậy, ông được mái ấm Nguyễn xẻ thực hiện Quản cơ,[1] hàm chánh lục phẩm.

Trở trở nên thủ lĩnh kháng Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ và thông thường thờ Trương Định ở thị xã Gò Công

Năm 1861, Pháp tiến công Gia Định phiên loại nhất , Trương Định rước quân phối phù hợp với binh của tướng mạo Nguyễn Tri Phương chống lưu giữ chiến tuyến Chí Hòa. Khi Đại vọng gác Chí Hòa thất thủ, ông tháo lui về Gò Công, nằm trong Lưu Tiến Thiện, Lê Quang Quyền chiêu binh ứng nghĩa, trấn lưu giữ vùng Gia Định-Định Tường.

Ở phía trên, Trương Định tổ chức triển khai lại lực lượng, thực hiện tác chiến trong số vùng Gò Công, Tân An, Mỹ Tho, Chợ Lớn, Thành Phố Sài Gòn, Đồng Tháp Mười và kéo dãn đến tới tận biên thuỳ Campuchia.

Kể về ông ở quy trình này, sử mái ấm Nguyễn chép:

Trương Định tiếp liền võ nghệ, gan dạ, mẹo lược. Tự Đức năm loại 14 (1861), trở nên Gia Định hữu sự, [a] Định hưởng trọn ứng việc nghĩa, mộ thú dõng được rộng lớn 6.000 người, lại kiêm quản lí những đầu mục thân thích hào mộ việc nghĩa, dồn lập 18 cơ quân, luôn luôn kháng tấn công người Pháp, nhận được súng ống vũ khí và đúc chế tăng nhằm người sử dụng, được bạt xẻ thực hiện Quản cơ lĩnh Phó Lãnh binh Gia Định.[2]

Ngày 5 mon 6 năm 1862, triều đình Huế thỏa thuận hòa ước với Pháp. Cũng bám theo sử mái ấm Nguyễn thì:

Tháng 7 năm 1862...kể từ khi vẫn toan hòa ước rồi, Ngài [Tự Đức] truyền dụ Nam Kỳ ngủ binh và yêu cầu Trương Định rời khỏi Phú Yên. Khi ấy trong số tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa những người dân ứng nghĩa rủ nhau hòa hợp, tôn Trương Định thực hiện Đại đầu mục, van lơn đã cho ra tấn công, Đình thần nghị rằng: "bây giờ việc Bắc Kỳ đương khẩn, nhưng mà Nam Kỳ chưa tồn tại thời cơ gì, van lơn gửi gắm Phan Thanh Giản hiểu dụ". Nhưng Trương Định vẫn lâu nhưng mà ko Chịu về cung chức, bị không bổ nhiệm hàm.[3]

Trên thực tiễn, ông vẫn kể từ chối thư dụ sản phẩm của tướng mạo Pháp là Bonard, bỏ mặc chiếu vua rời khỏi mệnh lệnh kho bãi binh vì thế Phan Thanh Giản truyền nhập và rút quân về Gò Công, xưng là Trung thiên tướng mạo quân,[4] và được quần chúng. # tôn là Bình Tây Đại Nguyên soái, lấy điểm này thực hiện phiên bản doanh, kiến tạo những địa thế căn cứ địa kháng chiến.

Ngày 16 mon 12 năm 1862, Trương Định vẫn rời khỏi mệnh lệnh tiến công những địa điểm của quân Pháp ở cả phụ vương tỉnh miền Đông Nam Sở, đẩy Pháp nhập tình thế lúng túng, tiêu cực. Tháng hai năm 1863, nhờ sở hữu viện binh hỗ trợ, Pháp phản công bên trên Biên Hòa, Chợ Lớn, vây hãm Gò Công. Ngày 26 mon hai năm 1863, Pháp xâm lăng trở nên trì, ông bay ngoài vòng vây và kéo quân về Biên Hòa.

Tháng 9 năm 1863, tướng mạo Lagrandière sang trọng thay cho Bonard, hé cuộc càn quét dọn loại nhị, bắt được bà xã con cái và một số trong những tùy tùng của Trương Định.

Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 19 mon 8 năm 1864, Huỳnh Công Tấn phản bội dẫn lối mang đến quân Pháp bất thần vây hãm tập kích. Bản doanh Đám lá tối trời [b] thất thủ, Trương Định bị trọng thương (gãy xương sống).[5]

Về tử vong của ông, những mối cung cấp ko thống nhất về sự việc ông sở hữu tử tiết hay là không. Hầu không còn những mối cung cấp nhận định rằng ông vẫn tử tiết nhằm ngoài rớt vào tay giặc.[6][7][8][9] Mặt không giống, bám theo Việt sử Tân Biên của Phạm Văn Sơn, "ông và 28 người tùy nằm trong bị phun chết".[10] Khi ấy, ông 44 tuổi tác.

Hay tin tưởng Trương Định tử tiết, vua Tự Đức sai truy tặng ông phẩm hàm, và năm 1871 lại mang đến lập thông thường thờ ông bên trên Tư Cung (Quảng Nghĩa). Con ông là Trương Quyền vẫn rút lên vùng Châu Đốc kế tiếp kháng Pháp tăng 6 năm nữa.

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã từng 12 bài xích thơ và một bài xích văn tế điếu ông. Trích ra mắt một bài:

Xem thêm: nam quốc sơn hà tác giả là ai

Bàn thờ Trương Định ở bên phía trong đền
Trong Nam, thương hiệu bọn họ phất như cồn
Mấy trận Gò Công nức giờ đồn
Đấu đạn hỡi rêm tàu bạch quỷ
Hơi gươm tăng rạng vẻ Hoàng Môn
Ngọn cờ ứng nghĩa trời ko bẻ
Quả ấn Bình Tây khu đất tất tả chôn
Nỡ khiến cho hero rơi giọt luỵ
Lâm dâm phụ vương chữ điếu vong linh.

Từ cơ đến giờ, nhiều thương hiệu lối bên trên những TP. Hồ Chí Minh và thương hiệu ngôi trường học tập ở nước Việt Nam được có tên ông.

Tuyên tía nổi tiếng[sửa | sửa mã nguồn]

Tuyên tía của Trương Định nhập thư vấn đáp thư dụ sản phẩm của tướng mạo Pháp Bonard nhập thời điểm cuối năm 1862:

“ Triều đình Huế ko nom nhận tất cả chúng ta, tuy nhiên tất cả chúng ta cứ bảo đảm an toàn Tổ quốc tất cả chúng ta. ”

Ông vấn đáp Phan Thanh Giản về sự việc kho bãi binh kháng Pháp: “Triều đình nghị hòa thì cứ nghị hòa còn việc của Định thì Định cứ thực hiện. Định thà đắc tội với Triều đình chứ không cần nỡ ngồi nom giang san này đắm chìm...”

Tuyên tía của Trương Định gửi những quan liêu ở Vĩnh Long, nhằm tỏ ý ly khai với Nam triều (vì sau hòa ước Nhâm Tuất, vua Tự Đức rời khỏi mệnh lệnh ông nên kho bãi binh) nhập mon hai năm 1863:

“ Muốn quay về hắn như xưa, dân bọn chúng phụ vương tỉnh đòi hỏi công ty chúng tôi hàng đầu khởi nghĩa, công ty chúng tôi ko thể làm cái gi được không giống. Chúng tôi sẵn sàng kungfu nhập phía Đông giống như phía Tây, công ty chúng tôi kháng đối và kungfu. Chúng tôi tiếp tục tấn công té bọn giặc cướp... ”
“ Chúng tao thề thốt tiếp tục tấn công mãi và tấn công không ngừng nghỉ, khi tao thiếu hụt toàn bộ tiếp tục bẻ nhánh cây thực hiện cờ, lấy trượng gộc thực hiện võ khí mang đến binh lính ta... ”

Hịch của Trương Định (tháng 8 năm 1864):

“ Lòng dân vẫn ham muốn tao lên thực hiện nguyên vẹn nhung phụ vương tỉnh, tao nom nhập lòng dân chiều chuộng ko nhạt lạt của quý khách so với tao. Thế là xong xuôi bất thứ lỗi giặc cướp. ”

Mấy đoạn trích bên trên, được ghi sang chảnh bên trên thông thường thờ Trương Định, ở ngay lập tức trung tâm thị xã Gò Công.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tượng đài Trương Định ở trung tâm thị xã Gò Công
  • Trung úy Léopold Pallu (1828 – 1891), sĩ quan liêu tùy viên Tổng hành dinh cơ của Phó đề đốc Charner, và là kẻ lãnh đạo group thủy quân lục chiến tấn công nhập Đại vọng gác Chí Hòa, trở nên Định Tường (Mỹ Tho), viết:
Lúc bấy giờ (tháng 6 năm 1861) sở hữu một người An Nam đặc biệt xác định và hào hùng thương hiệu là Trương Định[c] cho thấy tiếp tục dấy loàn khởi nghĩa nhập toàn xứ...Là 1 trong các số những người dân nhiều nghị lực nhất, anh tao xí gạt là vẫn bị tiêu diệt nhập trận Gò Công, tuy nhiên sau này lại xuất hiện nay và kungfu nhập không còn mùa mưa...Mãi về về sau, khi tao đã sở hữu Biên Hòa, thương hiệu Trương Định vùng vẫy tàn đập phá không còn nhị vùng tứ giác của tao...[11]
  • Trong sách Sài Gòn xưa – đè tượng 300 năm ở trong nhà văn Sơn Nam sở hữu đoạn:
Yêu nước mặn mà, khẳng khái trước nghĩa rộng lớn, đứng tiên phong hàng đầu nhập trào lưu kháng Pháp ở Nam Kỳ vẫn chính là Trương Định. Mang ơn vua, lưu giữ khu đất mang đến vua (Gò Công là điểm trị tích của Phạm Đăng Hưng và đàn bà là bà Từ Dũ), tuy nhiên kháng mệnh lệnh khi hạn chế khu đất mang đến Pháp. Trương Định và dân vọng gác điền tận dụng địa hình rừng ngập đậm Gò Công nhằm khởi nghĩa, che đập, xây lũy. Giặc nên vất vả, tổ chức triển khai nội ứng mới nhất giết mổ được ông, qua không ít cuộc tiến quân cấp cho tướng mạo, sắp xếp súng rộng lớn bên trên thuyền nhỏ, nhằm dịch chuyển điểm nước cạn khô. Địch nên rước xác ông bầy trước chợ nhằm thực hiện triệu chứng cớ...và chôn ông thân thích chợ, nếu như chôn điểm hẻo lánh, e nghĩa binh lập đàn tế cờ, phục thù hằn mang đến công ty tướng mạo. Cụ Đồ Chiểu vẫn rước toàn bộ tận tâm viết lách bài xích văn tế ông và 10 bài xích liên trả.[12]

Gia quyến[sửa | sửa mã nguồn]

Người bà xã chính[sửa | sửa mã nguồn]

Lê Thị Thưởng (? – ?) là đàn bà một hào phú ở thị trấn Tân Hòa (Gò Công). Bà và Trương Định kết duyên năm này ko rõ rệt, tuy nhiên bám theo sử sách thì ...nhập năm 1854, nhờ việc trợ gom của mái ấm gia đình mặt mày bà xã, Trương Định xuất gia sản, mộ dân túng thiếu lập vọng gác điền Gia Thuận (Gò Công).[13]

Sau khi ông chồng và con cái tổn thất vì như thế việc nước, chép chuyện của bà như sau:

(Trương Định) sau vì như thế thất lợi nhưng mà tổn thất, con cái ông là (Trương) Tuệ cũng bị tiêu diệt vì như thế việc quân, bà xã (Trương) Định là Lê Thị Thưởng vì như thế ko điểm nương tựa nên về quê quán (Quảng Ngãi, quê chồng) thực hiện ăn. Năm (Tự Đức) loại 27 (1874), quan liêu tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi tâu rằng, (Trương) Định là người dân có nghĩa khí rất đáng để khen ngợi mà bấy giờ bà xã của (Trương) Định lại là kẻ túng thiếu cay đắng, rất đáng để thương. Vậy, van lơn cung ứng xuyên suốt đời mang đến (vợ Trương Định) hàng tháng trăng tròn quan liêu và 2 phương gạo...
Năm (Tự Đức) loại 34 (tức năm 1881), lại cấp cho tăng cho tất cả những người bà xã (của Trương Định) hàng tháng 10 quan liêu, mặt khác, sai xã ấy nên thỉnh phảng phất cho tới thăm hỏi. Khi bà tổn thất, (vua ban) mang đến 100 quan liêu chi phí (để mai táng).[14]

Người bà xã thứ[sửa | sửa mã nguồn]

Trần Thị Sanh (1820 – 1882) là em bọn họ (con cô) thái hậu Từ Dụ, u vua Tự Đức. Bà Trần Thị Sanh là con cái loại sáu của ông Trần Văn Đồ và bà Phạm Thị Phụng. Bà Phụng là em gái ông Phạm Đăng Hưng, phụ vương của bà Phạm Thị Hằng, tức thái hậu Từ Dụ. Trước khi về thực hiện bà xã loại Trương Định, bà từng sở hữu một đời ông chồng là ông Dương Tấn Bổn và một cô đàn bà thương hiệu Dương Thị Hương. Bà Hương về sau gả mang đến ông Huỳnh Đình Ngươn, phụ vương của chí sĩ Huỳnh Đình Điển. Ông Bổn tổn thất sớm[15], nghĩa tình bà xã ông chồng đứt đoạn, bà Sanh cố chí lo sợ chuyện thực hiện ăn và phát triển thành một trong mỗi người giàu sang ở xứ Gò Công.

Giàu sở hữu, bà Sanh người sử dụng chi phí mua sắm lúa gạo, nhờ Trương Định rước cứu giúp tế dân, và còn đem chi phí mang đến ông Định quy tụ dân cút khai khẩn khu đất đai. Sau khi ông chồng bị tiêu diệt được hai năm, bà về thực hiện hầu thiếp mang đến Trương Định[15], nên dân gian giảo mới nhất gọi là bà Hầu.

Gò Công sở hữu tư tổng nhiều,
Mà riêng rẽ sở hữu một bà Hầu nhiều lớn.[16]

Khi Trương Định phất cờ tấn công Pháp, bà Sanh (khi này đang trở thành bà xã loại Trương Định) lo sợ việc rèn vũ trang, tích trữ hoa màu mang đến nghĩa binh. Khi ông chồng tổn thất, bà rước xác ông về chôn bên trên Gò Công.

Năm 1864, sau thời điểm Trương Định tử tiết, bà Sanh nhập miếu quy hắn, gửi gắm quyền nom nom tài sản mang đến con cái riêng rẽ Dương Thị Hương và con cái rể là Tri thị trấn Trường Bình.

Vị trí lăng mộ[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ Trương Định ban sơ (1864) được tạo bởi vì hồ nước dù dước và bên trên bia đá sở hữu tương khắc bao nhiêu chữ: Đại Nam - An Hà lãnh binh kiêm Bình Tây Đại tướng mạo quân Trương công húy Định chi mộ. Nhà núm quyền Pháp bắt đục quăng quật sản phẩm chữ Bình Tây Đại tướng mạo quân và trị bà Sanh 10.000 quan liêu chi phí vì như thế tội lập bia ngược quy tắc.

Năm 1874, bà Sanh thực hiện đơn van lơn tu sửa mộ mang đến ông chồng. Lần này mộ Trương Định được xây bằng đá điêu khắc hoa cương, sở hữu 3 bức hoành phi và 6 trụ đá ghi lại thân thích thế và sự nghiệp của ông. Một lần tiếp nữa, những hoành phi và trụ đá bị Pháp rời khỏi mệnh lệnh đục quăng quật...[17]

Nhà phân tích Huỳnh Minh mang đến biết: "Trải nhiều năm Pháp nằm trong, mộ Trương Định phát triển thành hoang toàng phế truất. Sau sở hữu bà Huỳnh Thị Điệu, thường hay gọi là bà Phủ Hải[d] mang đến thay thế sửa chữa lại. Năm 1956, được sửa sang trọng phiên nữa"...[18]

Xem thêm: lý quốc sư là ai

Từ năm 1972 cho tới năm 1973 xây tăng thông thường thờ. Lăng mộ và thông thường thờ Trương Định và được Sở Văn hóa - tin tức nước Việt Nam thừa nhận là Di tích lịch sử-văn hóa quốc gia ngày 6 mon 12 năm 1989.

Lễ hội tưởng vọng ông ra mắt bên trên phía trên những ngày 19 và trăng tròn mon 8 dương lịch thường niên.

Trương Định cũng khá được hậu thế tôn vinh bên trên di tích lịch sử nhà thời thánh bọn họ Trương nước Việt Nam nằm trong thị xã Thiên Tôn, thị trấn Hoa Lư, Tỉnh Ninh Bình. Đền Trương là điểm thờ những người dân bọn họ Trương vẫn khuất bên trên bàn thờ cúng xã hội,[19] nhập hậu cung sở hữu tượng thờ Ngọc Hoàng Thượng đế (Trương Hữu Nhân) và 14 danh nhân bọn họ Trương vượt trội tức thời phong loài kiến ở 3 miền nước Việt Nam gồm: Ban văn thờ Thái phó Trương Hán Siêu, Trạng nguyên vẹn Trương Hanh, Trạng nguyên vẹn Trương Xán, Thượng thư Trương Công Giai, Thái sư Trương Đăng Quế, Đông những học tập sĩ Trương Quốc Dụng, Thượng thư Trương Công Hy. Ban võ thờ Tướng Trương Hống, Tướng Trương Hát, Tướng Trương Nữu, Tăng lục võ sư Trương Ma Ni, Tướng Trương Chiến, Đại tướng mạo quân Trương Minh Giảng và Anh hùng Trương Công Định.

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Ở phía trên chỉ trận Đại vọng gác Chí Hòa xẩy ra nhập mon hai năm 1861.
  2. ^ Vị trí kể từ Gò Công cút về phía ao Trường Đua, bám theo lối ấp Long Hưng cho tới té phụ vương ấp Giá Trên nằm trong xã Kiểng Phước; kể từ phía trên sở hữu bảng chỉ dẫn cút tăng 8,5 km nữa nhằm cho tới thông thường thờ Trương Định (Gia Thuận). điểm này, khi xưa là chống "Đám lá tối trời".
  3. ^ Trương Định (ghi chú của Hoang Phong, người dịch sách).
  4. ^ Bà Điệu là đàn bà út ít của bà Dương Thị Hương, đàn bà riêng rẽ của bà Trần Thị Sanh, và ông Huỳnh Đình Ngươn. Bà Điệu lấy ông chồng là Đốc Phủ sứ là Nguyễn Văn Hải, nên gọi là bà Phủ Hải.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn vịn Thế (1992), tr. 920
  2. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 877
  3. ^ Theo Quốc triều chánh biên toát yếu, tr. 401.
  4. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878
  5. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn vịn Thế (1992), tr. 921
  6. ^ Mark W. McLeod (1991). The Vietnamese Response lớn French Intervention, 1862-1874. Greenwood Publishing Group. tr. 65. Wounded and facing capture, he took his own life.
  7. ^ William Appleman Williams, Lloyd C. Gardner chỉnh sửa (1989). America in Vietnam: A Documentary History. Norton. tr. 16.
  8. ^ 130 năm nom lại cuộc sống & sự nghiệp Trương Định: kỷ yếu hèn hội thảo chiến lược khoa học. Sở văn hóa truyền thống vấn đề Tiền Giang. 1995. tr. 11.
  9. ^ Nguyễn Khắc Viện (1978). The long resistance: 1858-1975. Nhà xuất phiên bản Ngoại ngữ. tr. 14.
  10. ^ Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, tập dượt thượng, tr. 195), trích: "Một bộ-hạ là Huỳnh-công-Tấn đã từng phản qua chuyện đầu sản phẩm Pháp, rồi dẫn Liên quân cho tới vây bắt. Ông và 28 người tùy nằm trong bị phun bị tiêu diệt."
  11. ^ Theo Léopold Pallu, Histoire de L’Expédition de Cochinchine en 1861 (Lịch sử cuộc viễn chinh Nam Kỳ 1861), vì thế mái ấm xuất phiên bản Hachette in bên trên Pháp năm 1864. Bản dịch của Hoang Phong. Nhà xuất phiên bản Phương Đông, 2008, tr. 252.
  12. ^ Sơn Nam, Sài Gòn xưa - đè tượng 300 năm, Nhà xuất phiên bản. Trẻ, 2008, tr. 162.
  13. ^ Nhiều người biên soạn, Hỏi đáp lịch sử vẻ vang Việt Nam, Nhà xuất phiên bản. Trẻ, 2007, tr. 88-89.
  14. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878.
  15. ^ a b Trần Anh Tài, Chút kỉ niệm xưa, báo Khoa học tập Phổ thông.
  16. ^ Nguyễn Liên Phong, Nam Kỳ phong tục nhơn vật biểu diễn ca.
  17. ^ Theo Cao Văn Sáu, Vợ Trương Định, một liệt nữ giới tư phiên vươn cao nhập số phận, sách Nam Sở xưa và ni, Nhà xuất phiên bản TP.HCM, 2005, tr.173 - 176.
  18. ^ Huỳnh Minh, Gò Công xưa, Nhà xuất phiên bản Thanh Niên, 2001, tr. 77.
  19. ^ “XÂY DỰNG NHÀ THỜ HỌ TRƯƠNG VIỆT NAM LÀ ĐỂ LẠI MỘT CÔNG TRÌNH TÂM LINH MUÔN ĐỜI CHO CON CHÁU MAI SAU”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 tháng bốn năm 2016. Truy cập ngày 7 mon 11 năm 2019.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, truyện "Trương Định", Nhà xuất phiên bản Văn học tập, 2004.
  • Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn vịn Thế biên soạn, Từ điển hero lịch sử vẻ vang Việt Nam, NXB Khoa học tập xã hội, 1992.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]