triệu đà là ai

Bài này viết lách về quốc vương/hoàng đế nước Nam Việt thời căn nhà Triệu. Đối với quân căn nhà chư hầu nước Triệu thời Chiến Quốc nhập lịch sử hào hùng Trung Quốc, coi Triệu Vũ Linh vương vãi.

Triệu Vũ Đế
趙武帝
Vua Nam Việt

(chi tiết...)

Bạn đang xem: triệu đà là ai

Longchuan Tuocheng Nanyuewang Miao năm ngoái.11.12 09-10-58.jpg

Tượng thờ Thành hoàng Triệu Đà đặt điều bên trên Miếu Nam Việt Vương

Hoàng đế Nam Việt
Trị vì208 TCN hoặc 205 TCN hoặc 204 - 137 TCN
Tiền nhiệmSáng lập triều đại
Kế nhiệmTriệu Văn Đế
Thông tin yêu chung
Sinh257 TCN hoặc 235 TCN
huyện Chân Định (真定), quận Hằng Sơn (恒山), ni là tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc
Mất137 TCN (99 hoặc 120 tuổi)
Phiên Ngung (nay là thành phố Hồ Chí Minh Quảng Châu Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc)
Phối ngẫu?
Hậu duệ
Hậu duệ
Trọng Thủy
Tên húy
Triệu Đà (趙佗)
Tôn hiệu
Khai Thiên Thế Đạo Thánh Vũ Thần Triết Hoàng Đế (Nhà Trần)
Thụy hiệu
Vũ ngọc hoàng (武皇帝) Triết Đế
Triều đạiNhà Triệu
Thân phụNhâm Ngao

Triệu Vũ Đế (chữ Hán: 趙武帝, 257 TCN hoặc 235 TCN - 137 TCN), húy Triệu Đà (chữ Hán: 趙佗), là vị vua trước tiên của nước Nam Việt, án ngữ bên trên Quảng Đông và miền bắc nước ta VN. Ông vốn liếng là kẻ Hoa, quê quán thị xã Chân Định (真定), quận Hằng Sơn (恒山) (ngày ni là thị xã Chính Định (正定), tỉnh Hà Bắc), miền Bắc Trung Quốc.[1]

Triệu Đà vốn liếng là võ tướng tá căn nhà Tần, bám theo mệnh lệnh Tần Thủy Hoàng dẫn quân xuống chinh trừng trị miền Nam (khi này đó là cương vực của những cỗ tộc Bách Việt). Ông chiếm lĩnh được những vùng ni là Quảng Đông, Quảng Tây. Triệu Đà cũng xin xỏ Tần Thủy Hoàng di dân 50 vạn người kể từ Trung Hoa cho tới vùng này nhằm mục tiêu đồng hóa người bạn dạng địa bám theo văn hóa truyền thống Trung Quốc (ngày ni gọi là quyết sách "Hán hóa"). Năm 210 TCN, căn nhà Tần ở Trung Hoa bại vong, nhận biết triều đình TW tiếp tục sụp sụp đổ, Triệu Đà bèn tách đi ra cát cứ, xưng đế và lập nên nước Nam Việt và thống trị xuyên suốt quá trình 207-137 TCN[1]. Năm 179 TCN, Nam Việt xâm rung rinh thành công xuất sắc nước Âu Lạc của An Dương Vương.

Sau Lúc căn nhà Hán đã trải căn nhà Trung Hoa, Lúc về già nua, Triệu Đà tiếp tục ra quyết định quăng quật việc xưng đế, quy phục căn nhà Hán (nhưng vẫn xưng ngọc hoàng ở nhập Nam Việt). Triệu Đà viết lách thư nhờ Lục Giả gửi cho tới vua Hán, nhập thư ông tiếp tục xác nhận rằng bản thân là kẻ Trung Hoa, và căn nhà Triệu là chư hầu đáp ứng cho tới căn nhà Hán, thay cho mặt mũi vua Hán nhằm thống trị dân "Man Di" phía Nam (chỉ người Việt thời đó).[2]

Thời phong loài kiến, những căn nhà sử học tập VN tôn vinh thuyết Thiên mệnh của Nho giáo (cho rằng ngôi vua là vì "Trời định", còn xuất thân thuộc của vua ko quan tiền trọng) nên nhìn nhận Triệu Đà là vua VN. Đến thời tân tiến, những căn nhà sử học tập tôn vinh hòa bình dân tộc bản địa, vua cần là kẻ thay mặt cho tới dân tộc bản địa, nên ý niệm thời phong loài kiến bị chưng quăng quật và Triệu Đà được xem như là kẻ xâm lăng (vì Triệu Đà vốn liếng là kẻ Trung Hoa, bám theo mệnh lệnh Tần Thủy Hoàng quý phái xâm rung rinh nước Việt và ông tao còn dò thám cơ hội "Hán hóa" người Việt).

Tiểu sử[sửa | sửa mã nguồn]

Sách Đại Việt sử ký toàn thư dẫn lại biên chép của Sử ký Tư Mã Thiên, Từ đó Triệu Đà vốn liếng người thị xã Chân Định (真定), quận Hằng Sơn (恒山), đời căn nhà Tần (ngày ni là thị xã Chính Định (正定), tỉnh Hà Bắc), Trung Quốc[1].

Triệu Đà là tướng tá của phòng Tần, được mệnh lệnh Tần Thủy Hoàng rước quân tấn công xuống phía dưới Nam, không ngừng mở rộng cương vực cho tới căn nhà Tần. Khi căn nhà Tần sụp sụp đổ, Triệu Đà Lúc bại đang khiến quan tiền thống trị ở phía Nam (nay là tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây). Nhân thời cơ Trung Hoa rối loàn, Triệu Đà tự động xưng vương vãi nhằm lập nên nước Nam Việt, trị vì thế khoảng chừng từ thời điểm năm 207 TCN cho tới năm 137 TCN, xưng là Nam Việt Vũ Vương Hay là Nam Việt Vũ Đế.

Năm tổn thất của Triệu Đà được những mối cung cấp sử liệu thống nhất là 137 TCN. Về năm sinh của Triệu Đà, những mối cung cấp tư liệu kể không giống nhau. Đại Việt sử ký toàn thư của sử thần Ngô Sĩ Liên chép rằng ông sinh vào năm 258 TCN, tức là lâu 121 tuổi tác.[3]

Các căn nhà phân tích lúc này lại địa thế căn cứ bám theo một dòng sản phẩm nhập Hán thư của Ban Cố cho thấy thêm ông nhập cuộc phái mạnh chinh từ thời điểm năm đôi mươi tuổi[cần dẫn nguồn] và này đó là thời gian 13 năm trước đó Lúc Lưu Bang xây dựng căn nhà Hán (202 TCN), tức là ông sinh vào năm 235 TCN và nhập cuộc phái mạnh chinh từ thời điểm năm 215 TCN, năm 214 TCN được Tần Thủy Hoàng phong thị xã mệnh lệnh Long Xuyên.[4] Theo fake thuyết này, Triệu Đà lâu 99 tuổi tác.

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Bình toan khu đất Lĩnh Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: Chiến tranh giành Tần-Việt
Bản đồ vật những điểm lẻ tẻ vì thế căn nhà Tần chiếm lĩnh được của những group tộc Bách Việt ở phía Nam sông Dương Tử sau năm 210 TCN.
Bản đồ vật vùng khu đất Lĩnh Nam thời Trưng Vương (40-43 sau Công nguyên).

Sau Lúc thống nhất bảy nước, Tần Thủy Hoàng hợp tác bình toan vùng khu đất Bách Việt ở Lĩnh Nam.

Năm 218 trước Công Nguyên, Tần Thủy Hoàng sai Đồ Thư (屠睢)[5] thực hiện căn nhà tướng tá, lãnh đạo 50 vạn quân cút bình toan miền Lĩnh Nam. Khi Đồ Thư chiếm lĩnh được vùng khu đất Lĩnh Nam, Tần Thủy Hoàng lập nên tía quận là Nam Hải (Quảng Đông), Quế Lâm (đông bắc Quảng Tây) và Tượng quận. Đồ Thư chiếm lĩnh được nhiều khu đất đai tuy nhiên sau cuối bị tử trận.

Tần Thủy Hoàng sai Nhâm Ngao (壬嚣)[6] nằm trong Triệu Đà cho tới thống trị vùng Lĩnh Nam. Nhâm Ngao thực hiện Quận úy quận Nam Hải. Nam Hải bao gồm tứ thị xã Bác La, Long Xuyên,[7] Phiên Ngung và Yết Dương; nhập bại thị xã Long Xuyên nằm tại cần thiết nhất về địa lý và quân sự chiến lược, được uỷ thác bên dưới quyền Triệu Đà thực hiện Huyện mệnh lệnh.

Giếng Việt Vương ở thị xã Long Xuyên, TP. Hà Nguyên, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, tương truyền được khoét vì thế Triệu Đà Lúc ông còn giúp Huyện mệnh lệnh Long Xuyên.

Sau Lúc cho tới thủ phủ Long Xuyên nhậm chức, Triệu Đà vận dụng quyết sách "hoà tập dượt Bách Việt" bên cạnh đó xin xỏ Tần Thủy Hoàng di dân 50 vạn người kể từ Trung Nguyên cho tới vùng này, tăng nhanh quyết sách "Hoa Việt dung hợp" (hòa lẫn lộn người Hoa Hạ và người Lĩnh Nam).

Ly khai căn nhà Tần[sửa | sửa mã nguồn]

Tần Thủy Hoàng bị tiêu diệt (210 TCN), Tần Nhị Thế nối ngôi, khởi nghĩa Trần Thắng, Ngô Quảng nổ đi ra năm 209 TCN, rồi tiếp sau là cuộc chiến tranh Hán-Sở thân thuộc Lưu Bang và Hạng Vũ (từ năm 206 TCN), Trung Nguyên rớt vào cảnh rối ren tao loạn.

Tượng Triệu Đà, phía đằng trước Nhà ga đường tàu Hà Nguyên

Năm 208 TCN, Quận uý Nam Hải là Nhâm Ngao bị bệnh trở nặng, trước lúc bị tiêu diệt cho tới gọi Triệu Đà đang được trong thời điểm tạm thời thực hiện Huyện mệnh lệnh Long Xuyên cho tới, nhắn dò thám đại ý rằng:

Vùng khu đất Nam Hải sở hữu núi chắn, sở hữu biển cả kề, cực kỳ tiện lợi cho tới việc dựng nước và chống thủ ngăn chặn quân team kể từ Trung Nguyên (tức điểm TW Trung Quốc) tấn công xuống,

và bên cạnh đó đầu tiên chỉ định Triệu Đà nối quyền thống trị quận Nam Hải.

Không lâu, Nhâm Ngao bị tiêu diệt, Triệu Đà gửi mệnh lệnh cho tới quan tiền quân những cửa ngõ ngõ Lĩnh Nam, canh phòng chống kháng quân team Trung vẹn toàn xâm phạm, và nhân ngày bại, làm thịt không còn những quan tiền lại căn nhà Tần chỉ định ở Lĩnh Nam, cho tới thủ công của tôi thay cho nhập những phục vụ bại.

Chinh phục Âu Lạc, đăng quang vua nước Nam Việt[sửa | sửa mã nguồn]

Bản đồ vật nước Nam Việt

Sử sách biên chép ko thống nhất về sự việc Triệu Đà xâm chiếm Âu Lạc, cả về kiểu cách tấn công lẫn lộn thời hạn và địa lý.

Sử ký Tư Mã Thiên biên chép vắn tắt rằng Triệu Đà sử dụng tài nước ngoài uỷ thác và hối lộ mua sắm chuộc những thủ lĩnh người Mân Việt, Tây Âu Lạc nhưng mà hàng phục những vùng này nhập thời gian "sau Lúc Lã hậu chết" (năm 180 TCN). Các sách giáo khoa bên trên VN lúc này đều thống nhất lấy thời gian ước lệ này nhập Sử ký và lấy năm ngay lập tức sau 180 TCN là 179 TCN (Xem mục về Niên đại và tư liệu ở dưới).

Lần xâm phạm trước tiên, Triệu Đà đóng góp quân ở núi Tiên Du (thuộc tỉnh Tỉnh Bắc Ninh ngày nay) uỷ thác chiến với An Dương Vương bị thất bại và quăng quật chạy. Sau này, nhờ việc trợ gom của những thủ lĩnh thực hiện nội loại gián hỗ trợ vấn đề kín về tía chống quân sự chiến lược và bạn dạng đồ vật địa lý của Âu Lạc, Triệu Đà nối tiếp tổ chức thủ đoạn xâm lăng.

Theo truyền thuyết ghi rằng Triệu Đà đồ mưu gả nam nhi là Trọng Thủy cho tới đàn bà An Dương Vương là Mỵ Châu nhằm trộm nỏ thần và bạn dạng đồ vật Loa Thành. Sau Lúc kết sui gia, cả nhị lập ranh giới kể từ sông Bình Giang (nay là sông Đuống) trở lên trên phía Bắc nằm trong quyền thống trị của Triệu Đà, quay trở lại phía Nam nằm trong quyền thống trị của An Dương Vương.[8] Cần chú ý là truyền thuyết này không tồn tại bất kể vật chứng lịch sử hào hùng nào là. Theo truyền thuyết thì nỏ thần của thần Kim Quy ko hoạt động và sinh hoạt nữa sau thời điểm bị lấy dòng sản phẩm móng thần thực hiện lẫy [9]. Nếu nỏ sát thương cao sở hữu thiệt thì ko thể hiệu suất cao chỉ dựa vào dòng sản phẩm lẫy, và ko thể chỉ hiệu suất cao so với một chiếc nỏ độc nhất. Bên cạnh đó, nhập số 436 người được tự khắc bên trên những rỗng tuếch đồng sở hữu 175 người cầm cố tranh bị (40,1%). Các loại tranh bị gồm: giáo, rìu, cung, dao găm và mộc, không sở hữu nỏ [10].

Năm 208 TCN, Triệu Đà tấn công thắng Âu Lạc của An Dương Vương, sáp nhập Âu Lạc nhập quận Nam Hải, lập nước Nam Việt. Theo truyền thuyết của những người Việt, sau thời điểm nghe tin yêu Mỵ Châu bị An Dương Vương làm thịt, Trọng Thủy nhảy xuống giếng tự động vẫn nhằm hoàn toàn tình với phu nhân là Mỵ Châu.

Năm 207 TCN, Triệu Đà chứa chấp quân xâm chiếm quận Quế Lâm, Tượng quận; tự động xưng "Nam Việt Vũ Vương".

Năm 206 TCN, căn nhà Tần bại vong.

Nước Nam Việt bấy giờ, bao hàm kể từ núi Nam Lĩnh,[11] phía tây cho tới Dạ Lang,[12] phía phái mạnh cho tới mặt hàng Hoành Sơn,[13] phía nhộn nhịp cho tới Mân Việt.[14] Thủ đô nước Nam Việt khi ấy là trở nên Phiên Ngung (thành phố Quảng Châu Trung Quốc ngày nay).

Một số tư liệu phân tích thời nay nhận định rằng vùng khu đất miền Bắc VN lúc này ở trong quận Tượng (象郡) của nước Nam Việt khi bại.

Thần phục căn nhà Hán[sửa | sửa mã nguồn]

Nước Nam Việt phía Tây giáp nhị nước Dạ Lang và Câu Đinh, phía Đông giáp nước Mân Việt, phía Nam giáp với mặt hàng Hoành Sơn, phía Bắc giáp căn nhà Hán.

Trải qua chuyện chinh chiến, Lưu Bang tiếp tục lập được tổ chức chính quyền căn nhà Tây Hán (202 TCN), bình toan Trung Nguyên, bao hàm cả gia thế hàng phục được của Hạng Vũ. Lưu Bang ra quyết định ko lấy cuộc chiến tranh ứng phó với nước Nam Việt nhằm dân bọn chúng Trung vẹn toàn ngoài tổn thất người tổn thất của sau bao năm tao loạn.

Xem thêm: người ấy là ai chiếu vào thứ mấy

Năm 196 TCN, Hán Cao Tổ Lưu Bang sai quan tiền đại phu Lục Giả cút sứ cho tới nước Nam Việt khuyên nhủ Triệu Đà quy phục căn nhà Hán.

Sách Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim chép:

Vũ Vương vốn liếng là kẻ kiêu ngạo, sở hữu ý không thích phục căn nhà Hán, cho tới Lúc Lục Giả quý phái cho tới điểm, nhập yết loài kiến Vũ Vương, Vũ Vương ngồi xếp khoanh tròn trĩnh, ko vực dậy tiếp. Lục Giả thấy vậy mới mẻ rằng rằng: "Nhà vua là kẻ nước Tần, mồ mồ và thân thuộc mến ở cả châu Chân Định. Nay căn nhà Hán đã trải vua thiên hạ, sai sứ quý phái phong vương vãi cho tới căn nhà vua, nếu như căn nhà vua kháng cự sứ thần, ko thực hiện lễ thụ phong, Hán đế vớ là tức tức giận, tiêu diệt mồ mồ và làm thịt sợ hãi thân thuộc mến của phòng vua, rồi rước quân đi ra tấn công thì căn nhà vua thực hiện thế nào?" Vũ Vương nghe lời nói ấy tất tả vàng vực dậy thực hiện lễ tạ, rồi mỉm cười nhưng mà rằng rằng: "Tiếc thay cho tao ko được khởi nghiệp ở nước Tần, chứ không hề thì tao cũng chẳng tầm thường gì Hán Đế!"

Được Lục Giả khuyên nhủ, Triệu Đà Chịu đựng nhận ấn tước đoạt Nam Việt Vương (chúa khu đất vùng Nam Việt) của Hán Cao Tổ gửi, thần phục căn nhà Hán, fake Nam Việt trở nên một nước chư hầu (nhưng chỉ bên trên danh nghĩa) của phòng Hán. Từ bại, Nam Việt và căn nhà Hán trao thay đổi sứ fake và kinh doanh. Lưu Bang tiếp tục lấy hoà bình nhưng mà quy phục Triệu Đà, không hề ông tơ bồn chồn gia thế kháng đối căn nhà Hán ở miền nam bộ nữa.

Xưng đế kháng Hán[sửa | sửa mã nguồn]

Hán Cao Tổ Lưu Bang và Hán Huệ Đế Lưu Doanh bị tiêu diệt cút, Lã Hậu tóm quyền, chính thức thực hiện sự với Triệu Đà. Lã Hậu đi ra mệnh lệnh cấm vận với nước Nam Việt. Triệu Đà thấy Lã Hậu hoàn toàn có thể qua chuyện nước Trường Sa[15] nhưng mà kiêm tính Nam Việt. Thế là Triệu Đà bèn tuyên tía song lập trọn vẹn ngoài căn nhà Hán, tự động xưng "Nam Việt Vũ Đế" và chứa chấp quân tấn công nước Trường Sa, chiếm lĩnh được bao nhiêu thị xã biên cương của Trường Sa mới mẻ Chịu đựng thôi.

Lã Hậu bèn sai đại tướng tá Long Lư hầu là Chu Táo cút tấn công Triệu Đà. Quân binh Trung Nguyên lạ lẫm nhiệt độ oi bức và ẩm ướt miền nam bộ, ùn ùn sụp đổ căn bệnh, ngay lập tức mặt hàng núi Ngũ Lĩnh cũng ko trải qua nổi. Một năm tiếp theo, Lã Hậu bị tiêu diệt, mưu kế đồ vật tấn công Triệu Đà của quân căn nhà Hán quăng quật hẳn.

Lúc bại Triệu Đà phụ thuộc tiếng vang tài quân sự chiến lược của tôi lẫy lừng cả vùng Lĩnh Nam, lại nhờ tài ăn năn lộ của nả, thực hiện cả Mân Việt và phía Tây nước Âu Lạc cũ ùn ùn quy nằm trong Nam Việt. Lúc ấy nước Nam Việt bành trướng đến mức độ cực thịnh. Triệu Đà chính thức lấy thương hiệu uy Hoàng Đế nhưng mà đi ra mệnh lệnh đi ra oách, thanh thế ngang ngửa trái chiều với căn nhà Hán.

Lại thần phục căn nhà Hán[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 180 TCN, Lã Hậu bị tiêu diệt, Hán Văn Đế Lưu Hằng nối ngôi.

Năm 179 TCN, vua Hán sai người tu sửa mồ mồ phụ thân ông Triệu Đà, hạn chế đặt điều thường niên đích ngày thờ cúng, ban thưởng phục vụ và của nả cho tới bà con cái Triệu Đà còn ở nhập khu đất Hán. Nghe quá tướng tá Trần Bình tiến thủ cử, Lưu Hằng sai Lục Giả, người từng được Hán Cao Tổ sai sứ cút Nam Việt rất nhiều lần, thực hiện chức Thái Trung Đại Phu, lại cút thuyết phục Triệu Đà quy Hán. Lục Giả cho tới Nam Việt, lại trổ tài thuyết phục Triệu Đà. Triệu Đà nghe thuyết phục cần trái khoáy rộng lớn thiệt, ra quyết định quăng quật thương hiệu Đế, quy phục căn nhà Hán (nhưng vẫn tiếm hiệu xưng Hoàng Đế ở nội địa Nam Việt). Nhân bại, Triệu Đà viết lách thư nhờ Lục Giả gửi cho tới vua Hán, rằng:

Man Di đại trưởng lão phu, thần Đà, mạo muội xứng đáng bị tiêu diệt, nhị lễ bái dưng thư lên ngọc hoàng đại vương. Lão phu vốn liếng là lại cũ ở khu đất Việt, Cao Đế ban cho tới ấn thao thực hiện Nam Việt Vương. Hiếu Huệ Hoàng Đế đăng quang, vì thế nghĩa ko nỡ tuyệt nên ban cho tới lão phu cực kỳ hậu. Cao Hậu lên coi việc nước lại phân biệt Hoa - Di, đi ra mệnh lệnh ko cho tới Nam Việt những khí cụ làm đồng vì thế Fe và đồng; ngựa, trâu, dê nếu như cho tới thì cũng chỉ cho tới con cái đực, ko cho tới con cháu. Lão phu ở khu đất hẻo lánh, ngựa, trâu, dê tiếp tục già nua. Tự suy nghĩ còn nếu không cất lễ phẩm cúng tế, thì tội thực xứng đáng bị tiêu diệt, mới mẻ sai quan tiền Nội sử (內使) là Phan (潘), quan tiền Trung úy (中尉) là Cao (高), quan tiền Ngự sử (御史) là Bình (平), tía bọn dưng thư tạ lỗi, tuy nhiên đều ko thấy quay trở lại. Lại nghe đồn đại rằng, phần mộ của phụ thân u lão phu bị phá huỷ, bằng hữu chúng ta mặt hàng đều bị làm thịt. Vì vậy, bọn lại bàn nhau rằng: "Nay phía bên trong ko được phấn chấn với căn nhà Hán, phía bên ngoài ko lấy gì nhằm tự động cao không giống với nước Ngô". Vì vậy mới mẻ thay đổi xưng hiệu là Đế, nhằm tự động thực hiện Đế nước bản thân, không đủ can đảm thực hiện điều gì sợ hãi cho tới thiên hạ. Cao Hoàng Hậu nghe tin yêu cả tức giận, tước đoạt quăng quật buột sách của Nam Việt, tạo cho việc sai người cút sứ ko thông. Lão phu trộm ngờ là vì thế Trường Sa Vương gièm pha trộn, cho nên vì vậy mới mẻ rước quân cho tới tấn công biên cương. Lão phu ở khu đất Việt 49 năm, cho tới hiện nay đã ẵm con cháu rồi, những vẫn cần dậy sớm, ngủ muộn, ở ko yên ổn chiếu, ăn ko biết ngon, đôi mắt ko nhìn vẻ đẹp, tai ko nghe giờ đồng hồ chuông rỗng tuếch, chỉ vì thế ko được sản xuất tôi căn nhà Hán nhưng mà thôi. Nay may được đại vương sở hữu lòng thương cho tới, được phục sinh hiệu cũ, cho tới thông sứ như lúc trước, lão phu cho dù bị tiêu diệt xương cũng ko nát nhừ. Vậy xin xỏ thay đổi tước đoạt hiệu, không đủ can đảm xưng Đế nữa. Kính cẩn sai sứ fake dưng một song ngọc bích white, 1.000 cỗ lông chim trả, 10 sừng bại, 500 vỏ ốc color tía, 1 giỏ cà cuống, 40 song chim trả sinh sống, 2 song chim công. Mạo muội liều gàn bị tiêu diệt, nhị lễ bái kéo lên ngọc hoàng đại vương.[2]

Kể kể từ bại cho tới đời Hán Cảnh Đế, Triệu Đà một mực xưng thần, thường niên cứ mùa Xuân và mùa Thu, đều fake đoàn sứ cho tới Trường An triều cống nhà vua căn nhà Hán, Chịu đựng khẩu lệnh thực hiện chư hầu (trên danh nghĩa) của phòng Hán. Năm 137 TCN, Nam Việt Vương Triệu Đà khuất, sinh sống được ước đạt rộng lớn trăm tuổi tác (theo Đại Việt Sử ký Toàn thư là 121 tuổi), chôn ở Phiên Ngung (tức thành phố Hồ Chí Minh Quảng Châu Trung Quốc ngày nay).

Triệu Đà bị tiêu diệt cút, con cái con cháu nối tiếp được tứ đời vua Nam Việt, cho tới năm 111 trước Công Nguyên mới phát bệnh căn nhà Hán rung rinh.

Ảnh hưởng trọn lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Triệu Đà vốn liếng là quan tiền võ của phòng Tần, rồi được Tần Thủy Hoàng chỉ định thực hiện Huyện mệnh lệnh thị xã Long Xuyên nhập quận Nam Hải nhưng mà Nhâm Ngao thực hiện Quận uý. Triệu Đà lập nên nước Nam Việt, song lập với căn nhà Tần, thống trị nước Nam Việt 67 năm, từ thời điểm năm 203 trước Công vẹn toàn cho tới năm 137 trước Công vẹn toàn, rồi truyền ngôi cho tới con cháu là Triệu Muội. Triệu Đà thực đua quyết sách "hoà tập dượt Bách Việt" nhằm mục tiêu thống nhất những cỗ tộc Bách Việt và quyết sách "Hoa - Việt dung hợp" nhằm mục tiêu đồng hoá dân người Hoa và Lĩnh Nam bên trên cương vực nước Nam Việt.

Theo tham khảo số lượng dân sinh thì cuối thời Nam Việt, toàn quốc này có một,3 triệu dân, nhập bại có tầm khoảng 100 ngàn con người Hoa di trú kể từ phía Bắc. Tuy chỉ chiếm khoảng tỷ trọng nhỏ tuy nhiên người Hoa sở hữu đa số phục vụ chủ yếu nhập triều đình Nam Việt.[16] Về sau triều đình sở hữu tuyển chọn thêm thắt người bạn dạng xứ như Lữ Gia, tuy nhiên số lượng này vẫn cực kỳ không nhiều, và cũng chỉ tuyển chọn những người dân tinh anh thông chữ Hoa, biết rằng giờ đồng hồ Hoa (tức là tiếp tục "Hán hóa") nhưng mà thôi. Như vậy đã cho thấy căn nhà Triệu vẫn coi bản thân là triều đại của những người Hoa, ko coi người Việt là ngang mặt hàng với những người Hoa.

Tượng Triệu Đà bên trên thị xã Chính Định, địa cung cấp thị Thạch Gia Trang, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc.

Tranh luận về tầm quan trọng của phòng Triệu và nước Nam Việt[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà Triệu là 1 trong những triều đại, hay là 1 quá trình lịch sử hào hùng thực hiện nhiều thảo luận cho tới giới phân tích sử học tập VN. Sử học tập VN từ xưa đến giờ đều sở hữu nhị ý kiến trái khoáy ngược nhau:

  1. Triệu Vũ Đế vượt mặt An Dương Vương, sáp nhập Âu Lạc nhập Nam Việt là chuyện nội cỗ nước Việt, căn nhà Triệu là triều đại chủ yếu thống của VN. Nhà Triệu tổn thất là khởi điểm thời kỳ Bắc nằm trong.
  2. Triệu Đà là kẻ phương Bắc, quê quán ở Trung Nguyên (nay là tỉnh Hà Bắc, nằm trong lưu vực sông Hoàng Hà ở Trung Quốc)[17] bám theo mệnh lệnh Tần Thủy Hoàng rước di dân người Hoa Hạ (sau này gọi là kẻ Hán) xuống vùng Lĩnh Nam (là điểm trú ngụ của những cỗ tộc Bách Việt) và được sản xuất Huyện mệnh lệnh Long Xuyên quận Nam Hải mới mẻ khai hoá, Lúc căn nhà Tần tổn thất thì mới có thể tách đi ra cát cứ, bởi vậy Triệu Đà là người nước ngoài bang cho tới xâm lăng nước Âu Lạc. An Dương Vương thoát nước là khai mạc thời kỳ Bắc nằm trong.

Xoay xung quanh yếu tố Triệu Đà và căn nhà Triệu, then chốt là toàn cầu quan tiền nhìn nhận của phòng sử học tập. Những người tôn vinh thuyết Thiên mệnh của Nho giáo (cho rằng ngôi vị là vì "Trời định", ai xưng đế ở vùng khu đất nào là thì nghiễm nhiên được xem như là vua, sở hữu "Thiên Mệnh" của vùng khu đất bại, bất kể xuất thân thuộc nằm trong dân tộc bản địa nào) thì tiếp tục nhìn nhận Triệu Đà là vua VN, đấy là ý kiến của không ít sử gia VN thời phong loài kiến.

Ngược lại, những căn nhà sử học tập sở hữu trí tuệ nhấn mạnh vấn đề hòa bình vương quốc - đặc điểm dân tộc bản địa, quý trọng xuất xứ xuất thân thuộc, tính dân tộc bản địa của những người đứng đầu tổ chức chính quyền, thực chất của máy bộ triều đình và ko thừa nhận thuyết "Thiên Mệnh" thì tiếp tục coi Triệu Đà là triều đại xâm rung rinh của phương Bắc (bởi Triệu Đà vốn liếng là kẻ Trung Hoa, quan tiền lại nước Nam Việt đa số là kẻ Trung Hoa, ngữ điệu và thiết chế cung đình cũng chính là Trung Hoa, còn người Việt đơn thuần đối tượng người tiêu dùng bị cai trị). Đây là ý kiến của những sử gia thời tân tiến.

Những vị trí gắn kèm với Triệu Đà[sửa | sửa mã nguồn]

  • Thành phố Thạch Gia Trang (石家庄) ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc: thị xã lỵ Chính Định ở góc cạnh phái mạnh Thạch Gia Trang là điểm sinh của Triệu Đà, thời căn nhà Tần mang tên là thị xã Chân Định quận Hằng Sơn. Thị trấn Triệu Lăng Phu (赵陵铺镇) ở góc cạnh phái mạnh quận Tân Hoa (新华区) của thành phố Hồ Chí Minh Thạch Gia Trang sở hữu mộ tổ tiên của Triệu Đà vì thế Hán Vũ Đế đời Tây Hán xây nhằm vuốt ve Triệu Đà, thời nay vẫn tồn tại bia mộ.
  • Huyện Long Xuyên (龙川) ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc: thời căn nhà Tần là thị xã Long Xuyên quận Nam Hải (南海), điểm Triệu Đà thực hiện Huyện mệnh lệnh sáu năm sau thời điểm bình toan khu đất Lĩnh Nam. Nguyên trị sở thị xã này được gọi là là Thị trấn Đà Thành (佗城镇) hoặc hay còn gọi là "Thành cũ Triệu Đà" (赵佗故城) nhằm tưởng vọng Triệu Đà.
  • Thành phố Quảng Châu Trung Quốc ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc: thời căn nhà Tần là thị xã Phiên Ngung (番禺), thủ phủ quận Nam Hải, điểm Triệu Đà thực hiện Quận uý tứ năm. Sau Lúc căn nhà Tần bại vong, Triệu Đà vẫn lấy Phiên Ngung thực hiện thủ phủ, lập nên nước Nam Việt. Phiên Ngung cũng chính là điểm chôn chứa chấp Triệu Đà.

Tên mặt phố, địa điểm, tàu hải cảnh[sửa | sửa mã nguồn]

  • Tên của Triệu Đà từng được đặt điều cho 1 mặt phố nhỏ bên trên địa phận thành phố 2, phường Hiệp Phú, Q.9, Thành phố Xì Gòn, VN.[18] Hiện đường phố này phía trên trục đàng Ngô Quyền.
  • Bên cạnh bại, thương hiệu của ông còn được đặt điều cho tới một vài khu vực người ở bên trên TP. Xì Gòn, VN như khu vực Cư xá Triệu Đà đàng 3 mon 2 hoặc Điểm sinh hoạt khu vực người ở Triệu Đà thành phố 6, đàng Nguyễn Ngọc Lộc phía cuối đàng Ngô Quyền.[19] Cả nhị đều nằm trong địa phận phường 14, Q10.[20]
  • Tàu hải cảnh lớn số 1 toàn cầu của Trung Quốc là 2 tàu nằm trong tuần dương lớp Triệu Đà (Zhaotou class): Haijing 2901 và Haijing 3901 sở hữu lượng giãn nước cho tới 10.000 tấn.

Đền thờ[sửa | sửa mã nguồn]

Nhiều điểm ở miền Bắc VN và miền Nam Trung Quốc sở hữu thông thường miếu thờ cúng ông:

  • Đình thờ Triệu Đà ở xã Xuân Quan, thị xã Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, VN. Xưa bại đấy là điểm Triệu Đà cho tới xây đắp năng lượng điện Long Hưng.[21]
  • Đền Đồng Xâm ở xã Hồng Thái, thị xã Kiến Xương, tỉnh Tỉnh Thái Bình, VN thờ Triệu Đà và phu nhân Trình thị.[22][23]
  • Nhiều điểm xung xung quanh điểm Cổ Loa (huyện Đông Anh, Thành Phố Hà Nội, Việt Nam) tựa như những buôn bản Văn Tinh, Lực Canh (thuộc xã Xuân Canh), Thạc Quả (thuộc xã Dục Tú) thờ Triệu Đà. Truyền thuyết dân gian giảo vùng ven trở nên Cổ Loa kể lại Lúc cút tấn công An Dương Vương, Triệu Đà tiếp tục cho tới thuyền ngược sông Hồng và cho tới đóng góp quân ở bến sông, ni là đoạn cuối buôn bản Dâu (hay mang tên không giống là buôn bản Lực Canh) và đầu buôn bản Văn Tinh, điểm cực kỳ ngay sát với té tía Dâu (nơi thích hợp lưu của sông Đuống và sông Hồng). Tương truyền, buôn bản Văn Tinh là điểm Triệu Đà đóng góp đại bạn dạng doanh còn dân buôn bản Lực Canh chỉ thực hiện trọng trách như hạn chế cỏ ngựa, khuân vác, đáp ứng cho tới quân team. Vì thế, đình Văn Tinh được xem như là điểm thờ chủ yếu còn những điểm không giống đơn thuần điểm thờ vọng. Lễ hội buôn bản Văn Tinh được tổ chức triển khai từ thời điểm ngày mùng 6 cho tới mùng 8 mon 3 thường niên nhằm tưởng niệm Triệu Đà. Ngày 7 mon 3, quần chúng buôn bản Lực Canh rước tượng Trọng Thủy cho tới Văn Tinh với ý nghĩa sâu sắc con cái về thăm hỏi phụ thân.[24]
  • Chùa buôn bản Hữu bằng phẳng ở xã Ngọc Xá, thị xã Quế Võ thờ Triệu Đà thực hiện Thành hoàng cùng theo với 9 buôn bản không giống đa số phía trên địa phận thị xã Quế Võ và thị xã Từ Sơn, tỉnh Tỉnh Bắc Ninh, VN.[25]
  • Miếu Nam Việt Vương ở thị xã Đà Thành, thị xã Long Xuyên, địa cung cấp thị Hà Nguyên, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc thờ Thành hoàng Triệu Đà. Miếu được xây đắp kể từ thời căn nhà Thanh.[26][27]

Trên phương tiện đi lại truyền thông đại chúng[sửa | sửa mã nguồn]

Phim truyền hình[sửa | sửa mã nguồn]

Dưới đấy là list những bộ phim truyền hình truyền hình rằng về/có nhắc đến Triệu Vũ Vương và nước Nam Việt:

Âm nhạc[sửa | sửa mã nguồn]

Ngoài đi ra anh hùng Triệu Vũ Vương (tức Triệu Đà) cũng rất được nói tới nhập nhạc phẩm "Chuyện Thành Cổ Loa" (2005) vì thế phái mạnh ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng của  Việt Nam trình diễn, trích đi ra kể từ album mang tên gọi "Mr. Đàm".

Dưới đấy là trích đoạn đầu lời nói bài xích hát:


Chuyện ngày xưa
Chuyện ngày xưa

Chuyện thời xưa, nước Âu Lạc thanh bình
Thành Cổ Loa cao ngất thân thuộc trời xanh
Lượn vòng xung quanh bao nhiêu bức tường chắn thành
Chống nước ngoài xâm, dân yên ấm nhập an lành

Chuyện binh đao bao nhiêu phen nằm trong quân Tần
Nhờ thần linh ban luật lệ linh thiêng gìn giữ
Nỏ thần bại đem móng chân rùa vàng
Chấn hùng anh, điêu tác kẻ thù bạo tàn


Nhà căn nhà sinh sống nhập yên ổn hí hửng, tối đêm hát ca ngày dần dần qua
Nào ngờ cho tới những phong tía đang được vây xung quanh trở nên Cổ Loa
Có những âm mưu
Có những hận thù
Gieo bao nhức thương vì thế ôm niềm mơ ước đồ vật vương

Người người sinh sống nhập yên ổn hí hửng, tối đêm hát ca ngày dần dần qua
Nào ngờ phía lân bang thức white tối Triệu Đà kia
Với những âm mưu
Với những hận thù
Một ngày nào là tiến thủ quân trở nên Loa

(...)

Niên đại và tư liệu[sửa | sửa mã nguồn]

Về thời hạn xây dựng nước Nam Việt[sửa | sửa mã nguồn]

Những mốc năm mon Triệu Đà lập nước Nam Việt đều không tồn tại sử sách biên chép lại. Tư liệu thời nay chỉ địa thế căn cứ nhập cuốn Sử ký của Tư Mã Thiên nhưng mà tư duy đi ra. Trước đôi mắt sở hữu tía thuyết Triệu Đà lập nước Nam Việt: một thuyết nhận định rằng này đó là năm 203 TCN [28], thuyết loại nhị nhận định rằng nhập năm 204 TCN [29] Riêng sách Đại Việt sử ký toàn thư của sử thần Ngô Sĩ Liên thời Hậu Lê nhận định rằng Triệu Đà sáp nhập quận Quế Lâm và nước Âu Lạc nhập quận Nam Hải, lập nên nước Nam Việt nhập năm 207 TCN.

Về thời hạn đoạt được Âu Lạc[sửa | sửa mã nguồn]

Như tiếp tục kể nhập phần sự nghiệp của Triệu Đà, những mối cung cấp sử liệu xưa ko thống nhất về thời gian nước Âu Lạc bị đoạt được. Giữa những sách cổ sử của VN (năm 207 TCN) và Sử ký của Tư Mã Thiên (khoảng 179 TCN) chênh chênh chếch nhau cho tới ngay sát 30 năm. Không rõ rệt những sử gia phong loài kiến VN địa thế căn cứ nhập mối cung cấp tư liệu nào là và cũng không tồn tại sự phân tích và lý giải, Tóm lại thỏa xứng đáng của những sử gia tiện nghi so với yếu tố này.

Xem thêm: open ai là gì

Các sách giáo khoa bên trên VN lúc này địa thế căn cứ bám theo tư liệu của Sử ký nhằm lấy năm 179 TCN. Có lẽ vì thế Sử ký thành lập và hoạt động có một vài ba chục năm sau thời điểm nước Nam Việt tổn thất nên trên đây được xem như là mối cung cấp tư liệu uy tín rộng lớn.

Về chết choc của Trọng Thủy[sửa | sửa mã nguồn]

Trọng Thủy là nam nhi Triệu Đà, ko được Sử ký nhắc đến. Tên của Trọng Thủy chỉ được nói tới trong những sách sử và truyền thuyết của VN. Tuy nhiên, Một trong những tư liệu này cũng có thể có những điểm khác biệt.

Sử cũ Theo phong cách rằng của truyền thuyết về chuyện nỏ thần và việc thực hiện rể của Trọng Thủy nhằm mục tiêu tấn công cắp nỏ thần, ra quyết định việc tổn thất còn của Âu Lạc. Đại Việt Sử ký Toàn thư chép hắn vẹn toàn như truyền thuyết nhận định rằng sau thời điểm chiếm lĩnh được Âu Lạc, Thủy thấy phu nhân bị tiêu diệt bèn bị tiêu diệt bám theo. Tuy nhiên, cũng Đại Việt Sử ký Toàn thư, lại chép con cái Thủy là Triệu Hồ nối ngôi Triệu Đà năm 137 TCN, Hồ bị tiêu diệt năm 125 TCN lâu 52 tuổi tác, tức là sinh vào năm 176 TCN, sau thời điểm Thủy bị tiêu diệt cho tới 33 năm. Như vậy những sử gia phong loài kiến tiếp tục lầm lẫn tình tiết này. Dù bám theo thuyết của Sử ký nhận định rằng phía Tây nước Âu Lạc tổn thất năm 179 TCN cút nữa thì khoảng cách thân thuộc Lúc Trọng Thủy bị tiêu diệt với thời hạn Triệu Hồ sinh đi ra vẫn chính là tứ năm. Các mối cung cấp tư liệu sở hữu nói tới Thủy (trừ Sử ký) đều rằng Hồ là con cái Thủy tuy nhiên ko nói tới người nam nhi nào là không giống của Triệu Đà. Do bại, việc những căn nhà phân tích nghi vấn Trọng Thủy bị tiêu diệt bám theo phu nhân là trọn vẹn sở hữu hạ tầng. Có lẽ này đó là nguyên nhân khiến cho sách Khâm toan Việt sử thông giám cương mục (viết sau Đại Việt Sử ký Toàn thư) chỉ nhắc cho tới việc Trọng Thủy thực hiện rể nhưng mà ko nhắc cho tới việc Thủy bị tiêu diệt bám theo Mỵ Châu. Cũng hoàn toàn có thể sau thời điểm về nước và sinh đi ra Triệu Hồ thì Trọng Thủy mới mẻ tự động sát. Như vậy Trọng Thủy cần còn sinh sống tối thiểu cho tới năm 177 TCN.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Sử ký Tư Mã Thiên, quyển 113, Nam Việt Úy Đà liệt truyện.
  • Ban Cố, Hán thư, quyển 95, Tây Nam Di Lưỡng Việt Triều Tiên Truyện, đời Đông Hán.
  • Nam Việt Quốc Sử vì thế Trương Vinh Phương, Hoàng Diểu Chương viết lách, căn nhà xuất bạn dạng quần chúng Quảng Đông, in năm 1995.
  • Nguyễn Việt (2010), Hà Nội thời chi phí Thăng Long, Nhà xuất bạn dạng Thành Phố Hà Nội.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ a b c Đại Việt Sử Ký Toàn Thư. Quyển II, Kỷ căn nhà Triệu, Vũ Đế.
  2. ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, Quyển 2, Kỷ căn nhà Triệu
  3. ^ Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ quyển 2
  4. ^ Sử ký, Nam Việt Úy Đà liệt truyện
  5. ^ Phiên thương hiệu bám theo Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim, những tự điển Hán-Việt lúc này phiên là Đồ Tuy.
  6. ^ Tên ghi bám theo Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim, bạn dạng Wikipedia giờ đồng hồ Hán và giờ đồng hồ Anh ghi là 任嚣 và bám theo phiên âm Hán Việt của những tự điển Hán-Việt lúc này là Nhậm /Nhiệm Hiêu, coi thêm thắt thảo luận ở Viện Việt học: [1] Lưu trữ 2009-04-16 bên trên Wayback Machine, [2] Lưu trữ 2008-06-19 bên trên Wayback Machine
  7. ^ Ngày ni là thị xã Đà Thành, thị xã Long Xuyên, địa cung cấp thị Hà Nguyên, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc
  8. ^ Theo sử sách của VN (Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm toan Việt sử thông giám cương mục)
  9. ^ “Truyền cổ tích”.[liên kết hỏng]
  10. ^ “Mô mô tả rỗng tuếch đồng”.
  11. ^ Ngày ni là 1 trong những dải kể từ bắc Quảng Đông, bắc Quảng Tây và miền nam bộ vùng Giang Nam.
  12. ^ Bây giờ là Quảng Tây và phần rộng lớn tỉnh Vân Nam.
  13. ^ Hà Tĩnh-Việt Nam ngày nay
  14. ^ Ngày ni là miền nam bộ tỉnh Phúc Kiến
  15. ^ Cũng là 1 trong những nước chư hầu căn nhà Hán, ở phía bắc của Nam Việt, thời nay ở trong tỉnh Hồ Nam.
  16. ^ Tiền Hán thư (quyển 65), Địa lý chí của Ban Cố
  17. ^ Không cần người Hán vì thế định nghĩa người Hán ko tạo hình.
    Triệu Đà lập một vương quốc riêng biệt là Nam Việt từ thời điểm năm 207 TCN. Lưu Bang lập đi ra căn nhà Hán năm 206 TCN.
    Triệu Đà sinh đi ra nhập thời đại căn nhà Tần, khi nhưng mà Chiến Quốc Thất Hùng mới phát bệnh dẹp quăng quật (221TCN), những tộc đứa ở Trung Quốc ko hòa lẫn lộn cùng nhau nhằm sinh đi ra định nghĩa NGƯỜI HÁN.
  18. ^ Hồ Đình Quý (ngày đôi mươi mon 11 năm 2007). “Vì sao lựa chọn Triệu Đà để tại vị thương hiệu đường?”. SGGP Online. Truy cập ngày 7 mon 9 năm 2014.
  19. ^ Trần Thanh Bình (ngày 23 mon 5 năm 2020). “Tiếng chuông năm mon ngân lâu năm...”. Báo Thanh Niên. Truy cập ngày 14 mon một năm 2023. Một số quá nhiều trú tại những khu vực cư xá, trại gia binh cũ như Thiên Hộ Dương, Tây Sơn, Triệu Đà, Đống Đa…
  20. ^ Đảng cỗ Q10 (ngày 23 mon 12 năm 2018). “Giới thiệu quận 10”. Trang tin yêu Điện tử Đảng cỗ thành phố Hồ Chí Minh Hồ Chí Minh. Truy cập ngày 16 mon 12 năm 2022.
  21. ^ “Chuẩn bị góp vốn đầu tư tu té, tôn tạo ra di tích lịch sử đình Triệu Đà”. Bản gốc tàng trữ ngày 4 mon 3 năm 2016. Truy cập 4 mon 10 năm 2015.
  22. ^ “Vietnam Landmarks”. Truy cập 4 mon 10 năm 2015.
  23. ^ “Bản sao tiếp tục lưu trữ”. Bản gốc tàng trữ ngày 26 tháng bốn năm 2017. Truy cập ngày 5 mon 5 năm 2017.
  24. ^ “Triệu Đà và 76 năm sinh sống bên trên khu đất Việt”. Hoàng Thành Thăng Long. 21 mon 8 năm 2013. Truy cập ngày 28 mon 12 năm 2015.
  25. ^ Nguyễn Văn An (ngày 28 mon 11 năm 2019). “ĐỘC ĐÁO PHO TƯỢNG THÀNH HOÀNG TRIỆU ĐÀ Tại CHÙA LÀNG HỮU BẰNG”. hướng dẫn tàng Tỉnh Bắc Ninh. Bản gốc tàng trữ ngày 11 tháng bốn năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng bốn năm 2021.
  26. ^ “南越王庙 (Nam Việt Vương miếu)”. 百度百科 (Bách Độ Bách Khoa).
  27. ^ hanli (25 mon 8 năm 2010). “中国地名文化遗产"千年古县"——龙川”. 河源网 -- 本土最权威的新闻资讯发布平台. Bản gốc tàng trữ ngày 21 mon 8 năm 2016. Truy cập ngày đôi mươi mon 7 năm 2015.
  28. ^ Xin coi trang web hướng dẫn tàng Lăng mộ vua Nam Việt đời Tây Hán
  29. ^ Xin gọi cuốn "Nam Việt Quốc sử" tức là "Sử nước Nam Việt" vì thế Trương Vinh Phương, Hoàng Diểu Chương viết lách, Nhà xuất bạn dạng Nhân dân Quảng Đông, in năm 1995.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons nhận thêm hình hình ảnh và phương tiện đi lại truyền đạt về Triệu Vũ Vương.
  • Nam Viet (ancient kingdom, Asia) bên trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
  • Triệu Đà bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam