Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Tiết chừng sứ (節度使) thuở đầu là chức võ quan liêu thống trị quân sự chiến lược một phiên trấn sở hữu xuất xứ nhập thời mái ấm Đường, Trung Quốc khoảng tầm năm 710-711 nhằm mục tiêu ứng phó với những ông tơ rình rập đe dọa kể từ bên phía ngoài. Dần dần dần theo dõi dòng sản phẩm thời hạn, Tiết chừng sứ kiêm quản lí hành chủ yếu, tài chủ yếu khu vực và sau cuối phát triển thành lãnh chúa phụ vương truyền con cái nối.

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên cương và những điểm xung yếu sắp xếp Đô đốc lo ngại quân chủ yếu một vài châu nhưng tại vì mái ấm Đường tiến hành phủ binh chế, quân group phân giã, lại phụ thuộc nhập TW nên Đô đốc sở hữu không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông Khi ê nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn đang được chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết chừng sứ thống trị quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên Báo, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết chừng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết chừng sứ thời điểm này quản lí phân tử phạm vị rất rộng, rất có thể cho tới hàng trăm châu tuy vậy chỉ quản lí quân sự chiến lược. Lúc này, chính sách phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình tiến hành mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết chừng sứ rất rộng, sở hữu quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, sở hữu quyền thu thuế nhằm lưu giữ quân group. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới mẻ sở hữu Tiết chừng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình lo ngại lo ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng mang đến tướng soái sở hữu công, an trí những mặt hàng tướng mạo hiện tại vẫn còn đấy tóm nhập tay nhiều lính tráng thì rất nhiều vùng trong nước cũng chỉ định Tiết chừng sứ. Các tiết chừng sứ thời điểm này chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu tóm không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan liêu chức nhập điểm thống trị, chuyên nghiệp quyền ở khu vực, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông đang không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi đang được sở hữu cho tới 48 tiết chừng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết chừng sứ đang được lên tới khoảng tầm 50, phụ vương truyền con cái nối, tiết chừng sứ mọi chỗ đều phải có và chỉ với vài ba châu xung xung quanh kinh kì là ko chỉ định tiết chừng sứ, phạm vi vận hành của tiết chừng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ với vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập tạo cho triều đình hữu danh vô thực và sau cuối triều Đường bị lật ụp vày 1 tiết chừng sứ mạnh mẽ là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết chừng sứ còn tồn bên trên tuy vậy chỉ với là dịch vụ danh dự thông thường ban mang đến member tôn thất. Đến thời Nguyên thì chức tiết chừng sứ ko xuất hiện tại nữa.

Xem thêm: giám đốc của gãy là ai

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, mái ấm Đường chỉ định Tiết chừng sứ Lĩnh Nam, vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc VN nhập ê, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Năm 866, theo dõi thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở thành Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, rất có thể chỉ định Tiết chừng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn mươi châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết chừng sứ thứ nhất.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết chừng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh tương đối đầy đủ là Tĩnh Hải quân Tiết chừng sứ) như sau (danh sách ko lênh láng đủ)^[1]:

Xem thêm: đỗ hoàng vũ là ai

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết chừng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, chúng ta Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được tổ chức chính quyền nối tiếp xưng là tiết chừng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, mặc dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân tự người Việt tự động thống trị.

Các Tiết chừng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ phía trên, chức Tiết chừng sứ là chỉ những viên quan liêu sở hữu trọng trách vận hành những lộ phủ vùng biên cương. Sử liệu về mái ấm Trần sở hữu kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết chừng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết chừng sứ sau kháng chiến kháng Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong số dịch vụ của miêu tả tướng mạo quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về dịch vụ này kể từ thời Lê trở chuồn.